ლევან გოთუა “გმირთა ვარამს” გადასახლების დროს ვორკუტაში წერდა და სამშობლოში ფარულად ნაწილ-ნაწილ აგზავნიდა.ამ რომანს ლევან გოთუას შემოქმედებაში ერთ-ერთი გამორჩეული ადგილი უკავია,ტეტრალოგიაში “გმირთა ვარამი” ასახულია საქართველოს ისტორიაში ერთ-ერთი უმძიმესი პერიოდი,XVI-XVII საუკუნეები,როდესაც ჩვენი ქვეყანა ყოფნა-არყოფნის ზღვარზე იდგა.საქართველოს გაერთიანებას ებრძოდა გარეშე მტრები,შინააშლილობა,თავადების თავგასულობა და კიდევ მრავალი სხვა ფაქტორი,რომელიც ლევან გოთუამ შესანიშნავად აღწერა.
“წიგნი კეთილი მღვდელივით უნდა იყოს.თუ მრევლი არ მოუვიდა,თავად უნდა მივიდეს მრევლთან.”
“არა,ადამიანი არც წისქვილის ქვაა – რომ მოცვდეს,გადმოაბრუნო,მოჰკოდო და ისევ ღერღოს! არა,ადამიანმა დარდი თავად უნდა გადაღერღოს,მოინელოს!”
“კაცის გული ფუჭი ხორცის ნაჭერია,თუ შიგ დარდი ან სიხარული არ ბუდობს.უდარდელი ოფოფი არ არის ქვეყანაზე! მაგრამ დარდი სათნო ჯვარივით უნდა ატარო და არა ლუდის კოვზივით მოიკიდო.კი არ უნდა გაბოროტდე – უფრო გულშემატკივარი უნდა გახდე.”
“ვითმინოთ ვიდრე სათმენია! შევიგნოთ – შესაგნებელი,ვამხილოთ – სამხილებელი! დავგმოთ ორპირმაყარნი,მენახევრენი! ასეთნი დიდ,საჭირბოროტო საქმეს ვერც ერთ დროში ვერ უთავებენ… ან სულ ცუდი უნდა იყოს ძალის მპყრობელი,ან სულ კარგი! მაშინ დაიძვრება საქმე… ან ავსა ან კეთილ გზაზე… ხმელ-ნედლი ჯირკვი კი არც საცეცხლოდ ვარგა და არც სანერგედ!”
“ადამიანის გულს,ვინ მოსთვლის,რამდენი შეცდომა სჭირდება,ერთხელ რომ დიდი სიმართლე გამოიღოს!”
“წლები კი ვიდოდნენ საკანშიაც და საკნის გარეთაც.გარეთ უფრო მეტი იყო შფოთი და ვნებათა ღელვა,ვიდრე დაშოშმინებულ საკანში… და ზოსიმეც საკნის გარეთა მოვლენებით გულშემოყრილი ხშირად აქ – ტანჯვის სავანეში ეძიებდა გულის მყუდროებას – სადაც ტანჯვაა,იქ უფრო მეტია სითბო! დრო კი ვიდოდა…”
“ეს დედაკაცები ჩვენ სულ უგულოებად და უგუნურებად გვთვლიან! დავუშლით… არ გავუშვებთ,ალბათ ასე ჰგონიათ?! იქნებ არც არიან გასაშვები?! მაგრამ… ერთში კი ვგონებ მართალნი არიან ისინი… მიხვედრილობა ძლიერ გვკლებია მამაკაცებს!”
“ომი ვაჟკაცობაა.სისხლის ღვრა მამაკაცთა ხანდახან უგუნურად ამაყი წესია,ხოლო ქალთათვის მათი დატირებაა გულითა და ბუნებით ნაკარნახევი.”
“ზნემაღალი შეგირდი ცხრაჯერ სჯობია უზნეო მეფეს!”
“კაცი რომ სამოც წელს გადააბიჯებს,მერმე სულ სხვა სიბრძნის თვალით გახედავს სამყაროს… და თუ ქვეყნის ჭირ-ვარამი აცლის,სულის სიმშვიდე შორეულ დედასავით მოენატრება.”
“სასახლის ცხოვრება სულ სხვა ფხაზე და ძირზე იყო ნაგები.აქ უფრო ან წარსული იყო ან მომავალი,მუდამ დამძიმებული,ფარული ღრუბლებით დაყურსული ჰაერი.ჩრდილგაკრული მაღალჭერი და იატაკი.პირმოთნეობა და ჩასაფრულობა.ურთიერთშურით დაკარგული უბრალოება.კოშკის წიბოებივით ჩახავსულ-ჩაქვავებული გარიგებანი.”
“ქალისთვის სილამაზე ბედნიერი,მაგრამ სახიფათო სამკაულია.”
“ნაბადი სიგრძითა და ქალი ახალგაზრდობითა აბა ვის დაუწუნებია?!”
“მარტოხელობა დიდ სეტყვაში თავშიშველობას ჰგავს.”
“მართლაც უკუღმართია ცხოვრება და მისი პირისახე… ორი “სიმართლე” უნდა იმარჯვოს კაცმა… ერთი მტრისათვის,მეორე მოყვრისათვის და თავისთვის.”
“არაფერი ისე არ თხოულობს სხვისთვის გაზიარებასა და თანაგრძნობას,როგორც დიდი სიხარული.”
“დარწმუნებასა და სიყვარულს ორი ხელი აქვს – ერთს მუშტი აბია,მეორეს კი ნებიერი ალერსი.”
“ლაშქარი მწევარივით ოდნავ მშიერი უნდა იყოს! გალაღება და აღლუმ ნადიმი კი გამარჯვების შემდგომ უნდა.”
“ქალი ხომ ბედნიერებას მამაკაცზე უფრო გრძნობს,ხოლო უბედურებას მამაკაცზე უკეთ იტანს!”
“მამაკაცები ხომ ბალღებივით არიან – ერთად არ შეუძლიათ გლოვაც და სიხარულიც,სიყვარულიც და სიძულვილიც! თუ გლოვაში არიან,ქორწილშიც სტირიან და სატირალშიც.თუ უხარიათ და ქელეხშიაც მრავალჟამიერს აგუგუნებენ! არ შეუძლიათ ცხოვრებისეულ გლოვას საგლოვო უსწორონ,სიხარულს კი – სასიხარულო!”
“არის კეთილი სიბრძნე,მაგრამ იგი უფრო ხშირად ამაოა! და კიდევ არის ავი სიბრძნე… ყველა ქვეყნის დიდმპყრობელნი ამას უფრო მისდევენ… იგი ნაღდია მუდამ.ამ ავსიბრძნისაა – “გახრწენ და გადმოიბირე!” არ დაინდო ზნემაღალი მტერი – იგი უფრო საშიშია! სხვას ან ყიდი,ან შეაშინებ და ყველაფერში გამოიყენებ.ზნემაღალი კი უკვე გმირია და ვაითუ მას კიდევ სიმარჯვე და გონება ახლავს!.. უზნეო კი – თუნდაც მტერი – შენი ბუნებრივი მოკავშირეა!”
“ნებივრობა – დედაა ცდუნებისა და ბებია – უზნეობისა.”
“ღამისთევა ქართული ყოფის ძირითადი თვისებათაგანია.ღამეს სტეხენ მლოცველნი,მოტრფიალენი და მეზღაპრენი,მეოცნებენი და სულით მაშვრალნი.არც ღამე უყვარს ქართველს და არც ღამით ძილი.მიზეზს კი ყოველთვის პოულობენ… ღამეს უთევენ ავადმყოფს და მიცვალებულს.ღამეს ათევენ ქორწილში და ნათლობში.ყოველ ხატსა და დღესასწაულს ხომ თავისი სათევი აქვს და ახლავს.არც უმიზეზო ღამისთევას ერიდებიან ყოველი დიდი ლხინისა თუ მცირე არიფანის დროს. ვგონებ ქართველთ დღისით და მზისით უფრო მეტი სძინავთ,ვიდრე ღამით და მთვარით.”
“დედამიწაზე უფრო ხშირად ბედნიერება და მოვალეობა ურთიერთს როდი ემთხვევიან ხოლმე.”
“სულ უიმედობას გაბზარული იმედი სჯობია.”
“ხშირად არის ხოლმე,ჩვენს ღობის ძირში ამოსულ იას ვერ შევამჩნევთ,ხოლო სხვის ბაღში ათასჯერ ნაყნოს ჭრელ-ჭრელ ყვავილებს ვეპოტინებით და ფასს ვადებთ.”
“დაბადებისა და ცხოვრების ყადრი დედაკაცებმა უფრო ვიცით,ბრძოლისა და სიკვდილის – მამაკაცებმა!გახსოვდეს,ცხოვრება მარტო ბრძოლა როდია… სიყვარული უფრო მრავალწილადი და მაღალწილადია! ხოლო გული ღარიბია და ყველა ღარიბ ხეიბარზე უბედურია! ჩვენც გაგვაჩნია ჩვენი მანდილთსიბრძნე.მამაკაცებს კი მარტო ბრძოლა ჰგონიათ უმთავრესი – ყოველი ნიჭი,სიბრძნეც და ძალაც ამისთვის სურთ… ერთგზის ატაცებული გამჭრიახობა ასგზის სიბრმავეს ჰბადებს.ბრძოლის თავბრუში კი ხშირად ზნეობაც ავიწყდებათ და სახლიკაცობაც!”
“ჩვენ დედები ვართ და ქვეყანაზე რაც კი იბადება ყველაფერი ჩვენი საზრუნავია,მაგრამ მთავარი საზრუნავი დაბადების შემდეგ – ზნეობაა!”
“ჩვენი მამაკაცები ზნეობრივად ქართველი ქალების სიმაღლეზე რომ იდგნენ,საქართველოს ბედს ძაღლი არ დაჰყეფდა!”
“ჭეშმარიტად არაფერი ისე არ ნუსხავს ადამიანს,როგორც დაძაბული სიჩუმე და მოლოდინი.”
“განა ყველა ღირსია გამოჩენილი საფლავისა?!”
“ნუთუ მშობლების მოგლოვებისას შვილებს ბავშვობა უბრუნდებათ და ამით დანაკლისი უმსუბუქდებათ?”
“საოცარია,რომ მოღალატეს არასოდეს არ უყვარს მოღალატე,მაშინაც კი,როდესაც მათ ღალატი აერთიანებთ და უერთმანეთოდ არსებობა არ შეუძლიათ.”
“სიყვარული არასოდეს არ ყოფილა დუმილი ძირითადზე!.. ეს უფრო მგოსნებისა და ასაკგადასული აშიკების მოზღაპრულია.სიძულვილს კი სწორედ დუმილი და ავმოქმედება ახასიათებს.სიყვარული კი ყივანა ხველასავით ამაოყივლებს შეყრილს!”
“სამშობლოში დაბრუნების გზა უფრო გრძელია,ვიდრე სამშობლოდან უცხოობაში მიმავალი.”
“რა ცოტა უნდა ადამიანს და ხშირად რა ძნელია,რა მიუწვდომელი ეს “ცოტა”?!”
“ჭაბუკობაში რეგვენობა,კაცს კიდევ ეპატიება…მხცოვანებაში კი,ცხოვრების ბოლოს – ყველა ჭკვიანია… საქმე ის არის,რომ მოწიფულობაში ძალა შეგწევს იყო გამჭრიახი და პატიოსანი.”
“მოხუცებულის გონებას სჩვევია… ერთ გზას კი არ მისდევს ფიქრი,მრავამხრივ გზებს… და შებორიალებული ფიქრი,ხშირად ერთი გეზიდან მეორე გზაზე გადაუსხლტება გულისყურს.”
“როგორც ეტყობა,ბოლოს ყველა ტკივილი ჰკარგავს თავის სიმახვილეს…”
“ცოტა ხნით მთელი ქვეყანა უნდა დაბრმავდეს,რომ მერმე სინათლისა და სიმართლის დანახვა უკეთ შეძლოს.”
“ეჰ,ეს ქვეყანა უმადურობით არის… კარგა მოზრდილი და მოხერხებული მგელი უნდა იყო,რომ ცხოვრება ჯერ მოგივიდეს და მერე შეგრჩეს.”
“ადამიანის ცხოვრება თურმე გარინდების მოუკლავ სურვილისა და აბეზარ კაკუნისაგან შედგება… მოსვენებული ადამიანი,მხოლოდ განსვენებული ადამიანია.”
“უბედური ის კი არ ყოფილა,ვისაც ბედი არასოდეს არ ჰქონია,არამედ ის ვისაც ჰქონდა და დაკარგა.”
“ჩანს,ცხოვრების უკუღმართობა იმაში მდგომარეობს,რომ სიბერეში ადამიანმა თავისი ახალგაზრდობის შეცდომები ასწოროს და ვერ გაასწოროს!”
“იცი,მამაკაცს რაღაც უსაშველოდ უნდა სტკიოდეს,რომ თავდავიწყებით შეიყვაროს ვინმე.”
“ადამიანთა მეხსიერება მათ სიცოცხლეზე უმოკლესი არის.”
“ჭეშმარიტად ადამიანი თავისი ცხოვრების გზაზე არასოდეს არ ყოფილა თავისუფალი და ვაი,ჩვენ კი არ მივდივართ,თურმე “გზა” მიდის,ფეხებში გვიძვრება,სულში გვეხირება და ვაი მას,ვინც ფეხს და სულს ვერ აუწყობს ამ უტიფრად შემოჭრილ გზასა და ვითარებას! გზასა და ვითარებას!”
“კაცი რომ თავის სახელს გაერიყება და გაერიდება,ყოველთვის უჩნდება რაღაც სულიერი ბზარი.მაშინაც კი,როდესაც მას არ მიუძღვის დანაშაული!.. რამეთუ სახელი პერანგი არ არის,რომ გამოიცვალო… სახელი – არსებითი სახელია! და მას თვალის ჩინივით მოვლა და პატრონობა სჭირდება!..ერიდეთ სახელის გაცვეთასა და გაჭუჭყიანებას!”
“დრო ჩუმად მიდის და ხმაურობს მხოლოდ ცხოვრება!”
Bookland 